KUNSTENAARS OVER KUNSTENAARS
De kracht van de beweging en de rust
Veel kunstenaars zijn geïnspireerd door andere kunstenaars. Deze week beeldend kunstenaar Vivian Janssen over Jirí Kylián.
Kijkend naar een fragment uit het werk van Jirí Kylián laat me op het puntje van mijn stoel zitten. Een aantal dansers gekleed als holbewoners, maken fascinerende bewegingen over het hele podium. Holbewoners!? Dit is hoe ik het zie.
De naam Jirí Kylián viel al eerder in de kunstgeschiedenislessen op mijn middelbare school. Wat me er toen van bij is gebleven is niet meer en niet minder, de ’Stamping Ground’. ‘Een beetje gek doen op het podium’, is wat ik me er toen bij voorstelde. Steeds meer ga ik me interesseren in de dans, de fascinerende bewegingen en hierbij de essentie van de choreograaf. Vanuit mijn bureaustoel achter mijn bureau kun je een spelt horen vallen. Nooit geweten en vooral nooit gedacht dat dit het resultaat zou zijn van een beroemde choreograaf die zich vele jaren bezig heeft gehouden met de moderne dans. Pas nu zie ik de immense omvang van de dans tegenover ook rustige bewegingen die neergezet worden.
Kylian begon op negenjarige leeftijd met zijn danscarrière aan de School van het Nationale Ballet in Praag. Hij verliet Praag en vertrok naar Stuttgart, hier debuteerde hij al als choreograaf. Na drie balletten voor het Nederlands Dans Theater te hebben gemaakt (Viewers, Stoolgame en La Cathédrale Engloutie), werd hij samen met Hans Knill in 1975 artistiek leider van het gezelschap. Zijn werk onderzoekt herinneringen, gebeurtenissen en personen die weg of vergeten raken, en hoe mensen soms zonder succes proberen ze te achterhalen. Ook ontstaat er een erg fysieke dans, op energieke, soms koortsachtige klanken. Muzikale ritmen en patronen worden gemixt om een gelaagd effect te kunnen bereiken. Invloeden op gebied van dans en muziek van Afrikaanse landen zijn hierbij niet weg te denken.
‘het werk Stamping Ground vind ik het mooiste’. Juist omdat het een veelheid uitbeeld van diverse elementen. Bij dit werk denk ik meteen aan, zoals ik al noemde, holbewoners. De veelheid en emotie die de voorstelling geeft is prachtig,’het voelt alsof je even los bent van de vloer. Alsof je even alle zorgen vergeet, en zelf terecht komt in het exotische, het paradijs en het vrije leven’. Niet meer nadenken over welk pasje op welk melodietje hoort. Juist de heerlijkheid om even met niets anders bezig te zijn, en je lichaam het werk te laten doen.
Juist het krachtige, het vrije, en de heerlijkheid die ik hiermee associeer doet me meteen denken aan het werk van de kubisten en expressionisten. Het gevoel, de kleur en alles wat je zelf maar op het doek wilt kladden. Waarom moet het altijd pietje precies zijn? Maak er je eigen ding van, en je zult zien dat ook dat gewaardeerd wordt door de kijker. Eigenlijk kom je ook met schilderen en beeldend werk altijd wel langs zo’n ‘Kylian – moment’. Dat al het krachtige, hemelse, uitbundige te zien is in je werk. Het lijkt alsof al het krachtige door het zien van de voorstelling ook overgebracht wordt op mijn gemaakt werk.
Forgotten Land is een werk waarbij er veel spanning naar boven komt. Prachtig hoe de samenhang bij elkaar aansluit. De dansers, muziek en ook nu weer de krachtige bewegingen die gemaakt worden. Er komt een enorme fantasie in me op. En dan staat daar midden in de krachtige uitbarsting van de dansers een droevig persoon, eenzaam te kijken. Althans zo zie ik het. Je kunt het contrast uitermate goed zien, waardoor de felle bewegingen extra uitspatting krijgen. Het wordt dan wel een eenzaam, droevig persoon gevonden. Niets is minder waar dat die ene persoon een grote rol speelt in het werk.
Het zijn niet zomaar bewegingen, als je nagaat dat Kyliáns werk veelzijdig bedacht is en hij telkens weer traditionele elementen erin toevoegt. Ik vind het heel fascinerend om te zien dat hij me telkens weer op het puntje van de stoel laat zitten. Hij slaagt er telkens in op welke wijze dan ook me te fascineren. Is het een theatraal werk of juist een abstracter werk (zijn stijl veranderde en werd later meer abstracter) telkens zie je weer wonderbaarlijke dingen gebeuren.
Het gevoel, de passie, de kracht die erin gestoken is, zie en voel je. Exact deze overeenkomsten zie ik ook terug in beeldend werk. Het komt vaak ter plaatse tot stand, niet alles in doordacht en heeft een reden. Juist het tijdloze, onverschillige en de spontane bewegingen vind ik erg interessant. Alsof door de dans vanzelf de spetters op het doek terecht komen. Als ik over dit alles praat, zie ik het allemaal terug in het werk van Kylian.
